Friday 25 February 2011

Merkadu Libre TL Habokur Komersiantes, Povu Halerik MTCI ho PN Koko Muda Lei

Tempo Semanal-Dili, 23.02.2011

Taxa importasaun husi Governu ba nesecidades bazikus hamenus liu ona maibe sasan folin iha merkadu Timor Leste ne'ebe fa'an iha loja komersiantes internasional no nasional sira haksoit hela de'it tuir sira nia gostu.

La iha loron ida maka populasaun la dada iis ho halerik kona ba folin sasan iha merkadu liu-liu foos maske foos hetaan ona subsidiu husi Governu iha tempu balun kotuk hodi detrmina faan de'it ho Dollar Amerikanu sanolu resin  rua mos susar atu hetaan.

Diretora Jeral Ministeiru Turizmu, Komersiu no Industria iha hasoru malu ho komisaun C parlamentu nasional dehan kestaun ne'e mosu tan ba TL koko hakat tuir globalizasaun Mundo ninian hodi hili merkadu libre ne'ebe ikus-ikus ne'e halo populasaun sai fali vitima ba sistema oesterna ida ne'e.

Manuela Corte real rekuinese katak iha emprezariu no komersiamentus balun komete espekulasaun presu sasan iha merkadu nasaun ne'e ninian tan sistema politika merkadu libre ne'ebe adopta Timor Leste rasik.

Nune'e duni ninia parte propoin atu halo lei ruma hodi regulariza folin merkadu Timor leste ne'ebe komunidade halerik lor-loron.

"Haree katak ita obta ba politika merkadu libre entaun ema hotu-hotu iha ninia hanoin no iha ninia hakarak atu hasa'e folin sasan iha merkadu konforme ninia hakarak. Tan ba ne'e ita haree katak labele loloos ona. I talvez ita foti desizaun ida ne'e kontraria uitoan husi maluk balun, husi liur sira nia hanoin. Maibe ita hakarak ka lakohi husi parte Ministeiru turizmu komersiu i industria kreia duni politika ida, tenke kreia duni lei ida atu nune'e bele halao atuasaun ba presu iha ita nia rai laran," deklara Manuela Corte Real hafoin de enkontru ho komisaun C iha parlamentu nasional.

Membru komisaun C mos reazen pozitivamente ba hanoin husi MTCI ninian atu produz lei ruma hodi kontrola presu merkaduria ne'ebe husi loron ba loron komersiantes sira tau tabele folin sa'e ba beibeik.

Durante de sorumutuk entre diretores husi MTCI ho komisaun membru parlamentu Nasional ne'ebe halibur aan iha komisaun C deputadu sira preokupa tebes ho espekulasaun presu foos, material konstusaun, nesecidades bazikus inklui litik kona ba armajenamentus no faan DO falsu maka deskonfia involvimentu husi servidor sira iha departamentu balun husi MTCI ninian.

Iha parte seluk MTCI mos rekuinese komersiantes balun sosa tiha foos subsidiu husi Governu ne'ebe fa'an ho folin baratu lori ba butuk iha sira nia armajen hodi troka karon marka MTCI ba fali karon sira ninian.

"Ema negosiantes balun depois hola tiha foos ho marka MTCI nian. sira ba husi kotuk troka tiha fali karon ne'e ba karon Globus. Ne'ebe ami labele servisu mesak. Ami servisu ho polisia intelijensia atu haree. Iha indikasaun katak hanesan nune'e. Maibe ami agora halo hela kooperasaun ho polisia para haree loloos na verdade buat ne'e iha ka la'e. Porke ita haree negosiantes sira ne'ene, ita bele dehan katak balun ne'ene, nune'e duni," dale Florentina Smith, diretora inspekaun alimentar i ekonomia.

Prokuradoria Jeral da republika iha ninia relatoriu anual ba parlamentu Nasional foin lalais ne'e anuncia ona naran lubun boot ida ne'ebe akuza ho lala'ok KKN, falsifikasaun no abuzu de poderes. Ba lista naran ne'e de'it prokuradra jeral presiza minutu haat hodi linava hotu. (TS).

No comments: