Desmobilizasaun Eis Falintil iha Loron Falintil 2011

Tempo Semanal-Dili, 19.08.2011

Tuir Lista ne’ebe komisaun organizadora ba Demobilizasaun Falintil iha loron 20/08/2011 dekreta katak veteranus das Falintil ne’ebe sei moris hamutuk nain 236 sei tuir prososu desmobilizasaun. Iha lista naruk ne'eba numeru dahuluk okupa husi Komandante En Xefe das Falintil, Kay Rala Xanana Gusmao.

Okupa iha kategoria superior hamutuk nain lima hanesan Kay rala xanana Gusmao, Mahunu, Taur Matan ruak, Lu-Olo ho Lere Anan Timur. Mosu pro ho kontra kona ba pozisaun Xanana ninian hanesan ho membru da rezistencia ninian nain hat seluk tan ba tuir obervadores ninia haree Xanana presiza hetaan pozisaun aas liu membru sira seluk tan ba nia maka hanesan komandante en xefe.

Desizaun ne’ebe hola husi Governasaun Xanana ninian ne’e la justu hodi foo fitun haat hanesan de’it ho ninia elementus nain haat seluk. Husi elementus nain hat ne’e mos balun haat ona sira nia preokupasaun maibe too ohin publiku mos seidauk hatene.

“Ha’u hanoin devia desizaun ne’e hola iha Konsellu de Ministru no se karik PM Xanana maka halo desizaun atu nia mos hetaan fitun haat entaun ne’e iha komplitu de interese ida. Ou se karik Konsellu de Ministru maka hola desizaun ne’ebe dehan Xanana mos hetaan fitun haat hotu entaun Konsellu de Ministrus la hatene istoria,” dehan membru F-FDTL ne’ebe husu atu labele publika ninian naran.

Eis membru Falintil ne’e lamenta ho desizaun husi Governu ninian hodi koloka PM xanana hanesan ho ninia membru. Iha parte seluk eis veteranus Falintil ida ne’ebe mos desmobiliza hotu iha loron Falintil ba dala tolu nolu resin nen ne’e dehan, “ha’u deskonfia katuas rasik maka hakarak hetaan klasifikasaun hanesan ho ninia membru sira seluk. Ha’u mos deskonfia katak Konsellu dos Ministrus la iha ida maka barani dehan la’ek ba katuas. Maibe ne’e sala. Tan ba ida ne’e istoria no istoria tenke hatuur loloos tuir ida-idak ninia kna’ar no pozisaun,” dehan membru Falintil ne’ebe husi Vikeke.

Husi Lista ne’e kompostu husi membru Falintil ne’ebe okupa iha kategoria orgaun superior, Mediu ate inferior ne’e define Birali hanesan feto mesak ida de’it maka servisu hanesan militar. 

Iha parte balun la konkorda ho programa Estadu ninian hodi desmobiliza Falintil tan ba tuir sira nia hanoin Falintil hanesan uniku instituisaun mak sei garante Estabilidade ba nasaun ne'e. "Ami la aceita atu desmobilza Falintil," dehan Antonio Ai Tahan Matak iha semana ne'e ne'e iha Dili.

Grupu CPD-RDTL mos hatoo sira ninia preokupasaun no hasoru malu ona ho ulun boot sira ne'ebe tuur iha orgaun kompetente iha estadu TL. 

Preokupasaun hanesan mos hato'o husi faluk no oan kiak sira husi Falintil ninian. Tuir sira ninia hanoin katak ba sira ne'ebe moris Estadu bele koloka ona veteranus sira ne'e ninia pozisaun maibe ba komandante sira ne'ebe mate no lakon ne'e tau hela iha ne'ebe seidauk iha esplikasaun ruma husi parte Governu ninian. 

Iha ceremonia aban ne’e sei marka prezenca husi ulun boot organizasaun Veteranus Internasional, Tri Sutrisno eis komandante TNI Indonesia ne’ebe kaptura lider maximu da Rezistencia iha tinan 1992. Tuir Planu mos sei participa husi eis Komnandte SGI Mahidin Simbolon maibe informasaun ikus katak Jeneral simbolon la mai. Iha mos dignitaries mai husi Inglatera, Australia, Singapora no nasaun CPLP.

Governu trata veteranus das Falintil ho diak uitoan tan ba sira hotu hela iha hotel lubun ruma iha capital nasaun ne’e ninian. Ohin Lorokraik tuku haat misa ba herois das Falintil sira maka lakon vid aba Ukun Rasik Aan nasaun ne’e iha Igreija Motael Dili. No iha Palaciu do Governu ninia oin dekora kmanek tebe-tebes .