TMR: FALINTIL TRAVA BATALHA NO MANAN BATALHA

Iha despedida ho membru F-FDTL iha centru Treinamentu Nicolao Lobato Metinaro Maijor Jeneral Taur Matan ruak iha ninia lia menon murak balun ba Membru tomak F-FDTL no novatus sira. Komandante fitun ne’ebe sei hakat ba vida civil iha loron lima oin mai ne’e despede ninia soldadu besik rihun ida ne’ebe forma iha kampu laran ida por ida ne’e halo forca barak maka simu ho matan wen durante oras haat liu nia laran. Tuir mai transkrivu badak lia fuan ikus ba ninia soldadus ho komandante sira iha loron kinta (29/09).

“Ohin, oportunidade ikus liu mak hau mai hasoru malu ho imi, depois hau servisu hamutuk ho imi iha tinan 36 resin, ba servi ita nia nasaun no ita nia povu. Ohin, hau mai atu komprementa imi no despida imi.”

"Ita nia instituisaun forsa armadas F-FDTL iha istoria tempo pasadu, ho nia naran. Istoria FALINTIL ne’ebe liga ho tempo pasadu, ho nia naran. Istoria FALINTIL ne’ebe liga ho ita nia povu no ita nia nasaun nian, iha tinan 36 nia laran.”

Durante ita nia moris, hanesan instituisaun ita halo konkista bo’ot iha ita nia vida. Ita kontribui ba Independensia nasaun Timor nian, hodi lakon ita nia soldadu rihun ba rihun iha kombate. Husik hela faluk, oan kiak sira no liman tohar-ain tohar namkari iha Timor Lorosa’e laran tomak.

FALINTIL nia kontribuisaun hala’o konkista ida mak liga ho nasaun ne’e ninia independensia, hanesan nasaun soberanu hodi hamrik iha komunidade Internasional nia oin.

Konkista ida mak FALINTIL hala’o tan maka transformasaun husi forsa Gerila ida ba forsa konvensional ne’ebe modernu ho proforesional ne’ebe diak no kapas liu, hetan kredibilidade iha mundu.

Iha mundu ne’e, ezesitu la barak mak konsege ida ne’e. Ita Timor konsege, ita nia forsa armadas konsege halo ida ne’e.

La iha buat ida ke defisil iha ita nia vida nudar forsa, see karik hakarak atu la’o ba oin. Istoria FALINTIL hatudu ba povu katak, kusta to’o iha ne’ebe deit, terus to’o iha ne’ebe deit, forsa armadas la hakfodak.

Ita nia moris para ba trava batalha, no manan batalha iha ita nia vida, maibe dezafiu mai iha oin sei maka’as liu tan no bo’ot liu. Tan ba ne’e presiza haburas nafatin forsa ne’e nia matenek, vontade no deterrminasaunm atu lao ba oin.

Ohin hau hakarak aproveita momentu ida ne’e hodi hatudu ba imi premiu nobel da paz ne’ebe FALINTIL simu. Laiha forsa ida iha mundu ne’e simu premiu Nobel da paz, ne’ebe premeiru hetan husi Prezidenti da Republika Jose Ramos Horta depois entrega hela ba FALINTIL. Ne’e onra ho previlejiu ba instituisaun F-FDTL.

Ha’u apela ba forsa foun sira atu banati tuir dalan ne’ebe FALINTIL kria dadaun hela ne’e.   Nune’e mos ba Veteranus sira mak sei ejisti iha F-FDTL atu akompanha nafatin forsa foun hanesan imi nia alin no oan, sai hanesan moris familia iha uma laran.

Hau husik hela imi ba iha komando ida ne’ebe lao hamutuk ho hau iha tinan naruk no sei lori forsa ne’e ba dalan diak no ba povu nia diak. Hau husik hela imi, maibe hau nia fuan sorin hau hela ho imi wainhira hau iha ne'ebe deit.

Iha formatura naruk ne’e ninia laran iha mos padre Kapeliaun Rui ne’ebe belun diak jeneral Taur ninian. Taur hahi tebes bontade, determinasaun no diciplina ne’ebe hatudu husi saseluk Kristu nian ne’e.