IHA SESTA Feira, 24 Augostu 2012, Sekertariu Estadu Promomosaun Igualidade (SEPI), Idelta Maria Rodrigues hala’o sormutuk ida ho organizasaun sira ne’ebe durante ne’e hala’o sira nia kna’ar iha area pomove no proteje direitu ba feto ninan hanesan FokuPers, Rede Feto, Fundasaun Alola no reprezentante FONGTIL. Organizasaun sira ne’e apresia tebes lideransa, Idelta Rodrigues ne’ebé kontinua reprezenta feto hodi tuur iha strutura Kintu Governu Konstituisaun nu’udar SEPI.Sorumutu simples ne’ebé organiza husi Rede Feto, atu koalia kona ba prokupasaun no defikuldade ne’ebé mak feto Timor enfrenta iha ares rurais. Tanba, realidade hatudu feto maluk sira ne’ebe hela iha area rurais defisil tebe-tebes atu asesu ba informasaun.
Sorumutu ne’ebe hala’o kuaze iha oras hat (4) laran, loke mós oportunidade ba partisipante sira atu hato’o perguntas no sujestaun kona ba kualidade no kuantidade serbisu Rede Feto nian.
Iha biban ida ne’e, membru FokuPers, Maria Guterres sujere ba SEPI atu kria Lei ida kona ba violasaun domestika no violensia seksual ba feto ho minoridade. Tanba, Lei ne’ebé iha la forte.
Diretora Rede Feto, Ivete de Oliveira hateten, organizasaun naun Govermentais Rede Feto hakarak kolabora hamutuk ho SEPI hodi hatutan programa SEPI nian ba sosiedade tomak.
“SEPI mak reprezentante aspirasaun feto Timor iha Governu. Tan ne’e, feto sira tenke haforsa no fo apoiu nafatin ba SEPI hodi kontinua hala’o ninia programa ho diak,” dehan Ivete.
Tuir Ivete, Problema ne’ebé sira hasoru mak kongresu nasional. Ne’e duni, husu ba SEPI atu hadia divizaun ne’ebé seidauk loos. Tanba, Kongresu Nasional hanesan dalan konsultativu ida atu hetan karidade no bele identifika preokupasaun saida mak feto sira infrenta durante ne’e.
Hanesan sosiedade sivil movimentu feto atu responde ba nesesidade feto nian. Maibe, hanesan orgaun ida, Rede Feto hakarak organiza membru sira hodi hare ema hotu nia interese, liu-liu ba feto.
Maibe Iha parte seluk feto seluk ne’ebe durante nee observa lala’ok oranizasaun Feto sira nian ne’e lamenta uitoan ho organizasaun sira ne’e ninia servisu. “Ha’u hanoin organizasaun Feto sira ne’e di’ak maibe dala barak mos iha ninia lala’ok karik presiza hadia. Ha’u nota katak Fokupers ne’e la’os aijuda atu hadia maibe dala barak kuandu mosu kazu ruma sira nia inrvensaun hala’I liu ba lei hodi prejudika ema nia uma laran,” dehan Inosencia da Costa Ximenes ba Jornal ne’e iha Merkadu Hali Laran.
Nia esplika, “dala barak problemas iha uma laran entre feen ho la’en baku malu maibe to’o iha organizasaun feto sira nia liman devia buka parte rua tuur hamutuk hodi konsola sira atu evita problemas maibe too ona iha ne’eba dala barak rejuta fahe malu.”
Tuir inan feton ne’ebe dehan mai husi Aileu ne’e ninia observasaun Organizasaun feto sira ne’ebe eziste defende liu Feto politika sira nia direitu duke vulnerable sira nian. “Ita haree momos hela, katak organizasaun sira ne’ebe durante ne’e dehan luta ba feto sira iha area rurais ninia direitu maibe dala barak liu sai hanesan meus ida atu nune’e bele hetan sira nia hakarak atu sai bo’ot,” dehan senhora ne’ebe lakohi temi ninia hela fatin iha dili ne’e.
“Hau mai atu rona difikuldades ne’ebé Rede Feto enfrenta, hodi nune’e SEPI bele halo politika ruma atu reforsa tan programa feto nian iha sosiedade.” Haktuir SEPI Idelta Maria Rodrigues ba jornalista sira, Sesta Feira, (24/8/2012)
Idelta hateten, situasaun iha tinan lima liu ba defisil tebe-tebes. Maibe, ita tenke apresia tanba SEPI konsege hala’o buat barak iha area igualidade jeneru, kompara ho Nasaun sira seluk. Ezemplu, konsege halao ‘lobi’ Internasional hodi bele tuur iha komite CEDAW no ida ne’e la’ós fasil.
“Ha’u hanoin iha modalidade barak tebe-tebes iha IV Governu Konstituisional nian. Ne’e duni, hala’o influensia ba iha politika atu iha sensibilidade ba asuntu jeneru en termos de Estadu. Tan ne’e, hare iha nivel politiku kuaze ema hotu fó atensaun ba asuntu jeneru nian.” Esklarese Idelta
Progresu ida di’ak ba politikus nain sira. Tanba, sira mak sei kaer ukun. Sira mak sei halo dezenvolvimentu ba area igualidade jeneru. Iha nivel politikus, sosiedade no Igreja. Maibé, ita sei hetan difikuldade no obstaklu barak, ne’e duni ita tenke servisu nafatin nune’e implementasaun Lei la’o di’ak.
Idelta fo hanoin katak, bainhira iha aprovasaun Lei kontra violensia domestika no iha planu asaun bazeia ba jeneru, importante mak tenke hare ba ninia implementasaun no orsamentu kada tinan.
“ SEPI Tenke koalia barak no integra asuntu ne’e ba Ministeriu no Sekretariu Estadu hotu. Tanba, iha tinan lima nia laran SEPI sei kontinua nafatin implementasaun Lei kontra violensia domestika, hodi hala’o revizaun ba planu estratejiku SEPI nian no hare fila fali kontinuasaun transferensia publikas hodi hadia mekanismu ne’ebé SEPI hetan ona iha tinan lima liu ba.” Konfesa Idelta hodi taka ninia liafuan. (**)
No comments:
Post a Comment