Tempo Semanal-Dili,06.02.2011
 |
| Kondisaun Dalan Fatu Ahi ne'ebe MI hodi Hariku Montana Diak la iha kualidade |
Problema liuron ho pontes sai preokuapsaun bo’ot ba nasaun ne’e maibe Governu liu husi Ministeiru infra estrutura (MI) dala barak liu gosta hatudu momoos ninia inkompetensia atu halo manutensaun ba dalan sira ne’e ho mukit husi planeamento nune’e duni habokur kompania privadu ho projeitu Emerjensia ne’ebe kualidade la’ek hanesan kazu kompania Montana Diak ho Estrada kruzamentu hali hun fatu ahi.
Dadersan de'it PNTL ho Unpol sira hatoo avizu ba kareta ho motor sira atu labele liu husi fatu ahi. "Bondia maun. Maun labele liu tan ba dalan aat," dehan PNTL ida ne'ebe para kareta Tempo Semanal ninian.
Jornalista ne'e mos hataan ba polisia oan ne'e katak atu ba duni filme dalan aat ne'e. No polisia ne'e dehan, "entaun maun sei la liu mas ba Filme la'o didiak."
Tuir observasaun jornal ne’e Udan iha dalan ne’eba kareta liu la diak no motor sa’e fali ema ne’e. iha tinan kotuk Ministeiru ne’ebe ukun husi Ministru, Pedro Lay, Vice Ministru, Jose M. Carrascalao ho Sekretariu do estadu, Domingos Caero ne’e gasta osan kuaze liu Milaun ba kompania Montana diak atu hadia dalan refere maibe osan boot ba kompania Montana Diak halo estrada maka aat nafatin de’it.
Wainhira jornal ne’e tenta konfirma ho sekretariu do Estadu Obras publika Domingos Caero kona ba osan hirak maka governu gasta ona hodi hadia dalan ne’ebe aat fali ona iha diresaun dalan kruzamentu Fatu Ahi ninian, Caero dehan, “ne’e la importante. Importante maka agora ami agora iha bekora.”
“Kompania ne’e halo de’t maka barak,” nia realsa.
Maibe jornalista tenta halolon dehan, “entaun kompania montana diak, laran diak duni, maka governu la selu sira iha hadia dalan kruzamentu hali hun ne’e?
Sr. Kaero ho lalais muda nia lia fuan dehan, “La’e Governu selu duni maibe selu uitoan de’it no kompania ne’e halo hodi aijuda de’it maka barak.”
Ironia liu maka, Sekretariu do Estadu ne’e mos informa ba Tempo Semanal katak kompania Montana Diak maka atu hadia fali tan dalan ne’ebe uluk kompania refere hodi raut osan povu nian lubun boot ruma maibe halo servisu la ho kualidade maka agora empata fali daudaun movimentu transporte no populasaun husi Dili ba Manatutu, Baukau, Vikeke no Lospalos nune’e mos husi fatin sira ne’e mai kapital TL.
Hafoin de minutu Tempo Semanal nota trator ho marka naran kompania Montana Diak ninian hahu mobiliza ba fatu ahi.
Sekretariu do Estadu Obras Publika ne’e mos informa ba Tempo Semanal katak nia akompania hela PM Xanana ninia vizita ba fatin balun iha Dili laran mak afeta husi inudasaun husi udan boot hodi kalan.
Kada tinan PM Xanana sempre hanoin ninia povu hodi ba vizita ne’ebe Ministrus ho Sekretariu do Estadu sira sempre buka hakbesik aan iha PM ninia sorin atu nune’e bele promosi mos aan iha TVTL.
“Ha’u iha hela bekora akompania PM haree fatin sira maka bee sobu hodi kalan,” dehan Sekretariu do Estadu Domingos Caero.
Deputadu Inasio Moreira husi bankada Opozisaun ne’ebe iha parlamentu dehan ona ba PM Xanana katak kona fallansu Ministeiru Infra Estrutura ninian ne’e dala ida tan dehan, “husu Ministru ho Sekretariu do estadu Obras Publika rezigna aan ho respeitu tan ba sira inkompetente.”
“O ke certeiza kona ba dalan ida hali hun Fatu ahi ne’e governu la iha kapasidade atu maneija no kompania halo sasan la ho kualidade maka rai taka fali estrada,” dehan moreira.
Nia esplika katak, “kompania la tau dranajen hodi satan bee no atu halo rai labele monu loloos sira tenke fura rai ne’e atu hatama kuluna sira ba hodi tahan netik. Maibe durante ne’e ita haree maka sira sempre dasa dei trai entaun ninia resulta maka gasta osan povu ninian barak hodi habokur de’it kompania sira.”
“Ha’u hanoin parte rua ne’e bele comete korrupsaun osan povu ninian,” Inasio alega.
Iha Momentu balun Prezidenti da republika hanaran Ministeiru Obras Publika hanesan Lenuk ne'ebe la'o dolar de'it.
Udan boot hodi kalan mos konsege ataka populasaun uma karin haat iha aleia ai lele hun besik bedois tan ba iha tinan kotuk bronson ne’ebe ironicamente halo husi kompania montana diak ne’e la halo kompletu maibe halo rohan-rohan de’it.
Bee mota salin sai husi bronson la iha ninian hodi loke mota dalan foun tama husi comunidade ninia kuartu no dapur. To’o tuku meudia ho matan bele nota uma comunidade sira nian sai fali hanesan natar, miskiteiru la’os taka ba susuk maibe hoban fali taho no sasan dapur ninian bee lori limpa tiha.
“populasaun maka Sofre maibe obras publika nacional foo projeitu ba kompania mai halo rohan-rohan iha ne’e entaun bee tama husi fatin ne’ebe la iha bronson,” dehan Lemos, Xefe Aldeia Ai Lele hun.
Nia expressa ninia laran moras ba Ministeiru obras publika hodi dehan, “Ha’u lamenta tebes ho obras publika ninia serbisu tan sira haruka kompania sira ne’e mai iha ne’e pelumenus rona mos ami karik bee ne’e dala ruma la tama fali ba área ne’ebe populasaun sira hela ba.”
Iha Aldeia seluk ida ho naran Suku laran daudaun ne’e uma kain sanolu resin tolu maka hetaan ameasa bele estraga kuandu udan boot mai nafatin.
“Ami husu atu ho lalais governu atende ho emerjensia ba asuntus ne’e. Pelumenus haruka trator ruma mai aijuda. Se la’e udan mai nafatin bele estraga total populasaun sira nia uma,” dehan Xefe Aldeia Suku laran.
Nia lamenta ho servisu Obras publika ninian hodi dehan, “Ami hatoo fila-fila ona ba parte kompetente maibe too agora la atende nafatin.”
Tuir observasaun hatudu katak iha dalan entre tibar ho tasi tolu fatu barak maka monu tama iha estrada klaran no la iha ema ruma maka hamoos hodi hatudu momoos katak la iha manutensaun ba estrada sira iha TL. Iha dalan barak maka atu kotu hanesan ligasaun Watukarbau ho Iliomar, entre maubese ho Same no fatin sira seluk inklui mosu inudasaun beibeik iha Dili laran ba kurang palnu de urbanizasaun maka existe. (TS).
No comments:
Post a Comment