Fretilin Ezije PGR Investiga Emilia no ONU Reve Figura Proeminente

Deputadu Francisco Miranda Branco,
Vice Xefe Bankada FRETILIN

Tempo Semanal - Dili, 18/12/2012

Bankada opozisaun FRETILIN iha ninia deklarasaun politika iha plenaria parlamentu nasional ezije ministeiru Publiku atu investiga, Ministra Financas Timor Leste, kona ba kazu ninia kaben hetan projeitu single source iha fornecimentu kama ba ministeiru Saude. Nune'e mos deklarasaun ne'ebe sani husi Deputadu Francisco M. Branco ne'e husu ONU atu reve fali desizaun ninia desizaun hodi foo figura proeminente ba Dra. Emilia Pires.

 “Atu fo’o ami nia apoiu no atu salvaguarda ba politika boa governasaun, ba transparensia no responsabilizasaun iha Timor Leste nebe’e PM KaY Rala Xanana Gusmao rasik deklara tiha ona iha Uma Fukun Povu nian, Parlamentu Nasional ida ne’e, mak Bancada Parlamentar FRETILIN hakarak husu ba Ministeru Publiku atu hahu investiga Ministra Finansas dra Emilia Pires, responsavel maximu ba gestaun finansas Estadu nebe’e tuir alegasaun aprova orsamentu adisional hodi fo’o projetu ba nia kaben hodi viola lei aprovisionamentu tanba konflitu interese,” Bankada Parlamentar fretilin dehan iha plenaria parlamentu ohin.

Fretilin foo razaun katak, "Kompania Mac’s Metalcraft nebe’e harii husi senhor Warren Macleod nebe’e sai hanesan director, hetan projetu ho montante adisional liu milaun 2 dolar amerika hodi halo kompras kama ba Hospital Sentral ho karakter urgensia maske tuir lolos laos razaun emergensia maibe’e despesas korentes."

"Relasiona ho politika single source mak iha loron 27 Novembru Jornal Tempu Semanal foti kestaun Ministra Financas Dra Emilia Pires nebe’e hetan alegasaun aprova orsamentu hodi fo’o projetu ba nia kaben rasik hodi hamosu konfliktu interese tanba viola Decretu lei Aprovisionamentu nebe’e la fo’o dalam. Nudar Ministra Finansas nebe’e iha responsabilidade bo’ot hodi halo gestaun ba finansas Estadu nian mak grave liu tan bainhira nia rasik fo’o projetu ba nia kaben hodi hamosu duvida bo’ot iha ita nia sociedade nia le’et konaba integridade autoridades sira nebe’e kaer finansas Estadu hanesan Ministra Finansas," 

 "Hare’e ba kronologia prosesu ne’e hahu halao iha fulan Fevereiru 2012 iha tempu neba’a karik membrus governu sira komesa ona sente a’an sei la tur tan iha kadeira, entaun sira hamosu projetu nebe’e tuir lolos laos projetus ho karakter urgensia hodi nakfila a’an sai projetu emergensia hodi nune’e bele iha oportunidade atu fo’o projetu ba malu hanesan kazu kompania Mac’s Metalcraft nebe’e hetan ajustamentu diretu ba sosa kama ba hospital."

Tuir Deklarasaun politika Fretilin nian iha uma fukun parlamentu nasional dehan, “Ministra Finansas Dra Emilia Pires sai hanesan figura politika importante nudar arkiteta ba politika gestaun finansas publikas mos hanesan figura nebe’e forte iha IV Governu no kontinua hetan fiar kaer finansas iha V Governu maibe’e hare’e ba nia politika gestaun finanseira gastus publikus durante ne’e hatudu politika esbanjamentu deit.”

la iha gestaun diak hodi halo kontensaun ba gastus osan Estadu nian, ita bele hare’e decisaun sira nebe’e hamosu politika single source barak tebes no decisaun harii Palacio Ministerial ba ministeriu finansas ho andar 11 ho kustu liu dolar milaun 11 no mos, decisaun hodi harii residensia ministru finansas nebe nia kustu bo’ot ho uma andar tolu ho kustu milaun 1,5 dolar amerika, ne’e hatudu mai ita politika gestaun finansas nebe’e dra Emilia Pires durante ne’e kaer hodi gasta osan povu la ho kontensaun no la tuir regras ho disiplina orsamental ida diak nune’e ita bele hare’e prioridadedes ba sector produtivu hanesan edukasaun, saude I agrikultura sai ‘anak tiri’ hetan orsamentu tun iha tinan tolu ikus ne’e hodi resulta eskola sira barak la iha kondisaun minima atu halao apredijajem diak, sempre iha keixa falta aimoruk no produtus reagentes ba laboratoriu iha hospital sira.

Francisco Branco haklaken, "Ironia liu mak Direktora Hospital Guido Valadares deskonese ekipamentus sira nebe’e fornese husi kompania Marc’s Metalcraft nebe’e oras ne’e sei rai metin hela iha armagem tanba tuir pedidu inisial husi hospital ho karakter urgensia atu sosa ekipamentu ba Unidade Hemodialise atu halo atendimentu ba pasiente fase ran nebe’e oras ne’e barak hein hetan atendimentu, hanesan ekipamentu hemodialiase unidade rua, kama unidade rua no material seluk relasiona ho servisu hemodialise maibe’e ikus mai nakfila a’an ba lista material nebe’e laos pedidu husi Hospital Sentral nian tuir nesesidade hospital ne’e rasik nebe’e fornese husi kompania Marc’s Metalcraft nebe’e nia director sr Warren Macleod Ministra Finansas Emilia Pires nia kaben."

"Situasaun ida nebe’e mosu husi decisaun ida ne’e viola ona prosedimentus no regras aprovisionamentu nebe’e estabele hanesan boas regras ba boa administrasaun gestaun finansas publika nebe’e Ministra Finansas durante ne’e kaer metin no hakilar iha Uma Fukun Povu nian no iha fatin seluk hodi apela ba partes hothotu atu halao tuir, maibe’e realidade hatudu nia rasik la kaer no la kumpri hodi halo tuir," Vice lider opozisaun iha Parlamentu Nasional deklara.

"Decisaun sira ne’e hamosu ona lakon konfiansa hosi parte sociedade timorense ba figura importante ida iha gabinete IV Governu no kontinua hetan konfiansa iha V Governu, dra Emilia Pires nudar Ministra Finansas nebe’e kaer responsabilidade bo’ot hodi halo gestaun ba osan Fundu Minarai nudar riku soin povu Maubere nian, figura nebe’e hetan mos konfiansa no fiar husi Secretariu Jeral Nasoesns Unidas hodi sai hanesan figura proeminente ida nebe’e nudar onra ba Timor Leste, maibe’e ho realidade hahalok sira hanesan ne’e ami mos iha duvida no kestiona konfiansa sira ne’e, tanba ne’e iha kontestu prinsipius sira nebe’e difini iha United Nations Covention Against Corruption UNCAC, ami kestionan konfiansa ba figura ida ne’e."   

Fretilin mos dehan katak, "Prova hatudu ona mai ita, nudar teste ba sistema katak sistema la funsiona no la diak, tanba la diak mak sistema rasik bele hamosu buat falsu barbarak tebes, hanesan akontese to’o mosu funsionariu ‘mateklamar’, no mos veteranus no terseira idade mateklamar, ida ne’e mak bolu Reforma."

"Governu durante ne’e ita hatene halo nakfila a’an projetus barak tebes to’o projetus manutensaun rotina ba estradas sai nakfila a’an sai projetus emergensia, nebe’e tuir kalkulu liu 30% projetus sira nebe’e konsidera karakter urgensia hodi hili liu husi prosesu single source hodi halao implementasaun atu responde ba situasaun urgensia, karik ida ne’e hanesan dalam ida atu halo ezekusaun lalais ba orsamentu Estadu," Bankada Fretilin hatutan.

"Ami hanoin tanba decisaun politika sira ne’e mak hamosu konsekuensia halo tusan barak iha Ministeriu sira iha IV Governu, hanesan ita rona tusan  Governu anterior liu milaun 52 dolar amerika nebe’e konfirma husi Primeiru Ministru rasik."