Se Mak Fa’an Trator Ne’e Krime

Diretor Luta Hamutuk Mericio Akara
Bainhira Dadalia Ho Tempo Semanal

Akara : “Ida Ne’e MAP Nia Sala Mós”

TEMPO SEMANAL - DILI, 17/12/2012

“Guvernu Liu Husi Ministeriu Agrikultor Peska (MAP) Seidauk Fó Orden Ba Grupu Agrikultor Ne`ebé Simu Tratór Atu Fa’an Fali. La Iha Lei Ida Mak Fó Orientasaun Atu Haruka fa’an Tratór. Ne’e duni, Governu Sei Bolu Pesoal Ne’ebé Fa’an Trator Tenke Responsabiliza Ninia Hahalok.”

POLITIKAMENTE Governu liu husi Ministeriu Agrikultura Peska (MAP) iha Kuatru Governu nia ukun fornese ona trator ba Agrikultores iha teritoriu Timor-Leste. Objetivu fahe trator ne’e atu fasilita to’os no natar nain sira hodi dezenvolve serbisu agrikultor nian.

Maski nune’e, rezultadu peskizasaun husi Organizasaun Naun Govermentais (ONG) Luta Hamutuk nota katak, MAP la iha manajementu di’ak atu hala’o kontrolasaun ba trator ne’ebé fahe ba agrikultór sira. Tanba, deskonfia iha prosesu ne’e mosu interese partidaria.

Relasiona ho kazu fa’an trator ne’ebé akontese iha Suku Raimea, Sub-Distritu Zumalai, Distritu Covalima, Diretor Luta Hamutuk, Mericio Akara hateten, membru grupu agrikultór ne’ebé fa’an trator ne’e krime. Maibé,  sala ne’e la’ós de’it husi pesoal ne’ebé fa’an trator mais ida ne’e Ministeriu Agrikultura ninia sala mós. Tanba, MAP rasik la iha kontrolusaun ne’ebé di’ak no tansá molok fahe trator la identifika ema ne’e didi’ak.

Tuir Akara, MAP rasik la halo supervizaun no la halo manutesaun ba tratór ne’ebé mak sira fahe ona ba komunidade sira. Tanba, realidade hatudu tratór balun komesa aat fali ona.

Situasaun ne’e hatudu katak, trator ne’ebé MAP fahe ne’e saugati de’it de’it. Tanba, funsaun fahe trator atu uza hodi hala’o natar, mais tansá natar barak mak sei abandona.

Maski rekoinese katak, MAP ladun iha manajentu di’ak atu kontrola trator ne’ebé sira fahe ba Agrikultor sira. Maibe, Akara suzere ba Ministeriu relevante tenke hala’o investigasaun ba pesoal ne’ebé fa’an trator ne’e, tanba fa’an sasan estadu ne’e krime. “Ha’u tenke investiga ema ne’ebé fa’an trator no hodi hatama ba iha prizaun.” dehan Akara hafoin ramata diskusaun ba Relatorio Konta Jeral Estado nia iha tinan 2011  Parlamentu Nasional (PN) hatete,

Hataan ba kestaun ne’e, Ministru Agrikultura Peskas, Mariano Asanami Sabino hateten, trator ne’e estadu fahe ba agrikultor sira para atu uza hodi hala’o serbisu agrikultor nian. Ne’e duni, ba komunidade ne’ebé mak fa’an fali sasan estadu hanesan trator ne’e krime no nia tenke responsabiliza ninia hahalok.

“Ami hala’o ona ‘pengecekan’ ba iha baze kona ba trator ne`ebe mak fa’an no hein oituan tan funsinariu MAP sei hato’o relatoriu. Tanba, “Guvernu Liu Husi Ministeriu Agrikultor Peska (MAP) Seidauk Fó Orden Ba Grupu Agrikultor Ne`ebé Simu Tratór Atu Fa’an Fali. La Iha Lei Ida Mak Fó Orientasaun Atu Haruka fa’an Tratór. Ne’e duni, Governu Sei Bolu Pesoal Ne’ebé Fa’an Trator Tenke Responsabiliza Ninia Hahalok.” (**)