PARTE I: Opinaun Husi Estudante Kona Ba Alegasaun Emilia Aprova Fundus Ba Mac’s Metalcraft

Tanba deskonfia katak Ministra Finansas, Emilia Pires viola ona dekretu Lei númeru 10/2005. Rejime Jurídiku ba Aproviozionamentu, Kapitulu IV inkontabilidade iha artigu 32 ne’ebé regula kona ba konflitu de interese serbisu estadu sira nian. Relasiona ho asuntu ida ne’e, Tempo Semanal mós tenta nafatin  atu hetan komentariu husi parte Ministra Finansas. Maibe, membru Governu senior ne’ebé asumi kargu Ministra Finansas durante periodu rua ne’e rezeita lakohi fó informasaun “No Coment”.

 KAZU alegasaun Korrupsaun Koluzaun Nepotizmu (KKN) hasoru Ministra Finansas, Emilia Pires ne’ebé akontese iha Kuatru Governu Konstituisaun nia ukun, oras ne’e daudauk hetan mós reasaun makas husi Estudante Universitariu sira. Tanba, konsidera aktu ne’ebé membru Governu senior ne’e komete ‘merugikan negara’.

Ho razaun hirak ne’e hotu estudante husu ba Komisaun Anti Korrupsaun (KAK) atu hala’o investigasaun profunda hodi bele deskobre indikasaun ou alegasaun hasoru Ministra Finansas ne’ebé aprova fundus ba ninia kaben. Tuir mai ita akompainha intervista badak ne’ebé Jornal Tempo Semanal hala’o ho estudante sira.

Naran : Adelino Soare

Estudante : UNTL

Tuir ha’u nia hanoin Korrupsaun Kolusaun Nepotizmu (KKN) hahalok ida ne’ebé la di’ak. Ne’e duni, ita tenke kombate hahalok at ida ne’e.  Tanba, se ita husik KKN buras iha rai laran konserteza sei fó impaktu makas ba prosesu dezenvolvimentu. Povu barak sei ki’ak, balun la iha uma di’ak, balun la eskola tanba la iha kapasidade finanseiru no problema sosial seluk tan.

Kuandu prosesu hotu ita tau as interese pribadu ne’ebé nakonu ho indiksaun KKN konserteza buat hotu sei la la’o di’ak. Ne’e duni, nu’udar estudante ha’u sente triste ho situasaun ida ne’e. Ezemplu, kazu Ministra Finansas nian ne’ebé aprova fundus ba ninia kaben nia kompaina hodi suplay ekipamentus mai Ospital Nasional Guido Valadares (ONGV). Ida ne’e hatudu katak Ministra Finansas, Emilia Pires viola ona lei tanba uza ninia poder hodi aprova osan povu nian ba ninia kaben. 

Hahalok Ministra Finansas nian hakarak atu estraga nasaun. Tanba, tau as interese pribadu hodi hariku sira nia an rasik, duke interese nasional. Se iha duni provas ne’ebé forti hodi justifika katak, Ministra Finansa komete duni aktu KKN, entaun orgaun kompetensia hanesan Komisaun Anti Korrupsaun (KAK) tenke hala’o investigasaun ne’ebé profunda. 

Naran  : Manuel dos Santos

Estudante  : UNTL

Pesoalmente ha’u la konkorda hahalok Ministra Finansas, Emilia Pires ne’ebé aprova fundus kontizensia ba kompaina ne’ebé deskonfia ninia kaben nian. Iha lei hateten membru governu ida labele fó projetu ba ninia familia. Maibe, tansá ? 

Ministra Finansas bele husik liu ninia laen nian kompaina hodi suplay ekipamentus mediku nian mai Ospital Nasional Guido Valadares (ONGV). Pior liu tan kompaina refere la eziste iha Timot-Leste.

Korrupsaun Kolusaun Nepotismu (KKN) mai husi liafuan Korruptor, ema ne`ebe gosta na’ok, gosta esplora ema hanesan Ministra Finansas hala’o daudauk. Tanba, ho aktu ne’ebé Ministra Finansas komete ‘secara tidak langsun’ nia halo korrupsaun.

Naran : Joelinho De Deus
Estudante  : UNDIL

Hanesan estudante ami iha papel importante atu hala’o kontrolu sosial. Ne’e duni, ami sempre hakilar ba V Governu ida ne’e atu hare didiak hahalok at sira ne’ebé membru governu balun komete, no Komisaun Anti Korrupsaun (KAK)  persiza hala’o investigasaun.

Sistema Korrupsaun Kolusaun Nepotismu (KKN) buras iha ita nia nasaun. Governu ida ne’e mós nakonu ho interese familiarismu, tanba projetu sira entrega ba malu de’it. Ezemplu, iha publikasaun Jornal Tempo Semanal sita katak Ministra Finansas aprova fundus ba ninia kaben nia kompaina. Situasaun ne’e hatudu momoos katak, ukun na’in sira hahu buka malu no hahu buka hariku an ho familia.

KKN la’os mai husi ema ki’ik, KKN mosu husi ema sira ne’ebé mak iha poder. Tanba, sira sempre buka malu oinsá bele naok osan povu nian. Nu’udar estudante ami nia ejijensia mak ne’e, husu ba Parlamentu Nasional, liu-liu ba KAK atu hare kestaun ida ne’e no bele foti medidas ruma hodi hala’o investigasaun ba kazu ne’ebé deskonfia alegasaun KKN hasoru Ministra Fiansas, Emilia Pires.

Naran : Sabino dos Reis

Estudante : UNPAZ

Ha’u hanoin aktu ne’ebé Ministra Finansas, Emilia Pires komete ne’e kontra ona Lei Aprovizionamentu. Hanesan membru Governu tuir loloos Ministra Finansas labele aprova orsamentu ba ninia familia, satan ninia kaben. Ho aktu ne’ebé Ministra Finansas komete nia lakon ona fiar husi povu no nia rasik la iha responsabilidae moral.

Korrupsaun Kolusaun Nepotizmu (KKN) buat ida ladiak. Entidade hotu-hotu liu-liu orgaun ne’ebé toma korruptor sira. Nu’udar estudante ami iha dever moral atu ejize ba lideransa masimu IV Governu tenke hare membru Governu sira ne’ebé tau as liu interese familiar duke intere komum. Nune’e mós, husu ba KAK tenke hala’o investigasaun ba alegasaun KKN haosru Ministra Finansas.