Tan ba projeitu Governu ninian maka iha nasaun ukun rasik aan Timor Leste liu-liu iha governu AMP ninia laran mosu Mau hu ho bui hu foun. Hetook aat liu tan atetude sira ne’e entre Ministru, vice Ministrus, Sekretariu do Estadu ho diretores sira maka hafuhu malu kona ba se maka hetaan projeitu husi sira ninia ministeiru. Nune’e duni iha seminar loron ida ne’ebe organiza husi gabinete Primeiru Ministru ho Funsaun publika iha Sentru Konvensaun Merkadu Lama iha loron sexta (17/12) primeiru Ministru Xanana Gusmao apelu ba servidor estadu sira atu harmoniza sira nia relasaun hodi servi ba Povu ho nasaun.
Iha enkontru ne’ebe la hola parte de’it husi Administrador Distritu rua hanesan oekuse tan ba simu vizita ida husi reprezentante nova zealandia ho Distritu Vikeke ninian ne’e PM Xanana apela atu Ministru ho Diretores sira labele sai mauhu no buihu ba malu tan ba Projeitu.
“Labele iha deskonfia no hafuhu malu, ne’e la di’ak maibe ne’e iha, ho ne’e labele,” dehan PM IV Governu Konstitusional.
PM Xanana dehan komisaun KAK daudaun ne’e prepara aan hela ho lori Korruptor sira ba tribunal. “Los duni bainhira dehan KAK mosu kadi hela ona katana, katana labele ta’a ema, la’e ha’u haruka poilisia ka’er fali KAK,” viadas PM Xanana.
Publiku Timor Leste hein hela katana ne’ebe kadi husi KAK bele kro’at hodi aparu netik KKN iha instituisaun estadu ninian. Maske nune’e ema balun duvidas ho Kroat katana KAK ninian tan ba tuir sira nia haree lei KAK rasik fraku hodi nune’e KAK sei labele sucesu hanesan Komisi Anti Korupsi Indonesia ninian.
“Lei foo dalan ba KAK atu ka’er ema ida. Izemplu maka atu rekruta de’it sira nia staff lori tempu entaun iha momentu hanesan foo ona tempu barak ba Korruptor sira hodi nauk tan osan povu ninian,” dehan Domingos da Silva estudante Fakuldade direitu iha Universidade ida iha Dili.
Eis prezidenti RDTL ne’e dehan desizaun halo pakote referendum ne’e hodi evita ministrus ho diretores sira hetaan ataka husi alegasaun virus KKN.
“Uluk ha’u dehan pakote Referendum tan hotu-hotu dehan diretores korruptor. Pakote referendum hasai tiha ou atu proteje imi. Atu proteje imi tan estadu iha obrigasaun atu proteje. La’os dehan imi sala. Maibe proteje hasai tiha posibilidade imi atu monu ba rai kuak. Para imi la’o serve ho di’ak,” dale Xanana.
Alegasaun KKN no mal administrasaun mosu malorek hasoru governasaun IV governu ninian husi nivel hotu-hotu hanesan Prezidenti da Republika dehan ba Jornal Tempo Semanal iha loron 10/12/2010.
“Ita hatene ke korupsaun tama infiltra iha ita nia sociedade, iha ita nia institusoins estadu maka’as, dezde kiik liu too boot sira. Dezde funsionariu oan ida ke atu simu surat ida, nia hateten tenke foo Dollar ida ou Dollar sanulu. Too alfandega, too polisia, too prokuramen, too obras publikas. Iha fatin barak ita rona,” relata Prezidenti da Republika DR. Jose Ramos Horta.
Nia hatutan katak iha ona esforsu balun husi instituisaun estadu ninian atu kura moras KKN.
“Hau hatene ke provedor direitus humanus halo investigasaun maka’as. KAK foin mak hahu rekruta ema no buka fatin atu servisu. Ne’eduni seidauk iha biban ou menus sira para halo sira nia knaar didiak. Prokuradoria jeral da republika mos halo investigasaun maka’as,” esplika prezidenti.
Nia hateten, “Ne’e duni hau hateten luta kontra korrupsaun liu-liu mai husi edukasaun, mai husi kultura no dignidade. I iha ne’e sei lori dalan naruk no tempu. Entretantu, ita labele hein fali ida ne’e husi rezultadu edukasaun ho kultura ninian. Justica tenke intervene daudaun. Nune’e para povu bele haree, ema ne’e ke nauk osan estadu nian simu todan mai husi Tribunal. I para halo ida ne’e, provedoria dos direitus Humanus hanesan mos ho Prokuradoria jeral da Republika tenke iha meus ho rekursus Humanus par abele halo investigasaun didiak. “
“ Korrupsaun iha no barak iha Timor Leste. Maibe iha komitmentus mos maka’as husi Prezidenti da Republika, hau rasik, Primeiru Ministru no Parlamentu para it abele kontrola buat ida ne’e,” Horta halo konkluzaun.
Entretantu iha retiru ne’ebe partisipa husi kuaze membru Governu tomak no diretores nasional, administrador distritu sanolu resin ida ne’e, eis komandante en Xefe Falintil ne'ebe ninia membru sira haterus an ba ukun rasik an nasaun ne'e apela atu ida-idak haree liu ba sira nia dever antes koalia kona ba Direitu. Tuir ninia haree katak iha Ti8mor Leste bIndependensia ne’e Timor oan barak liu cici sira nia direitu duke halo uluk sira nia dever. (TS)
No comments:
Post a Comment