Sunday 11 November 2012

Mario Carrascalao Foo Sai Indikasaun Atu Hetan Rate Vitima 12 Novembro 1991


TEMPO SEMANAL - DILI, 11/11/2012

Eis Governador Timor-Timur iha era akontecimentu masakre 12 de Novembro 1991, Mario Viegas carrascalao, konforme intervensaun iha Seminariu komemorasaun aniversariu 12 de novembro ho tema manifestasaun ne’e se hetan ordem husi Komando da luta ga lae. Iha ninia deklarasaun Mario dehan katak nia sei rai dokumentus wain ne’ebe bele sai mata dalan principal ba buka tuir restu mortais vitima 12/11/1991.

“Dokumentus rihun sanolu resin ne’ebe resultadu ha’u hakerek ba military sira atu protesta kontra kona ba saida maka povu sira hato’o ba ha’u iha kada sexta feira, wainhira hetan malu ho povu sira di’ak liu ha’u protest aba sira por eskritu kopia ida hela ho ha’u,” relata Mario Carrascalao iha seminariu kona ba celebrasaun aniversariu 12 de Novembro.

Ir. Mario carrascalao dehan iha jornalista Indonesia ida maka koko atu konvence nia hodi publika livru ho dokumentus hirak ne’e depois maka fahe lukru maibe nia la aceita.

“Dokumentus sira ne’e barak mai ha’u tempu atu lee hotu mos la iha maibe ha’u hatene de’it katak barak dokumentus importante ha’u ba iha ne’eba, ta’u iha fatin ne’ebe ha’u sente katak seguru to’o ohin loron mos ha’u fiar ita iha ne’e suficientemente seguru ona atu lori mai,” Nia esplika.

Mario ba participatentes sira mos dehan katak akontecimentus 12 de Novembro 1991 ne’e hamosu era foun ida iha politika Indonesia ninian.

Iha okaziaun perguntas ho resposta lider Ojectil Gregorio saldanha husu disponibilidade eis governador Provincia Timor-Timur ne’e aijuda informasaun ruma relasiona ho kampa ba vitima masakre Santa cruz.

Iha ninia resposta Ir. Mario viegas Carrascalao dehan, “ha’u simu informasaun ida husi jovens ida naran carlos Mustafa ne’ebe bainbain sira bolu Mustafa. Nia TBO husi military sira nian. Senhor carlos Mustafa ne’e foo informasaun ba ha’u. Nia hateten ba ha’u katak iha dia 13 ka 14 ka 15 fulan Novembro nian. Nia hanesan TBO akompanha iha kamioneta, nia hanesan ajudante lori ema sira ne’ebe sei moris ne’e ba iha Tibar ne’eba. Sira iha tiha ona. I uluk ha’u foo tiha on aba organizasaun ne’e.”

Iha tinan ruma kotuk komisaun 12 de Novembru hetan apoiu husi ekipa forensik internasional balun servisu hamutuk ho Governu kee ona fatin balun ne’ebe deskonfia hanesan rate ba vitima sira ne’e. Operasaun ne’e rasik hetan atensaun wain husi ema barak maibe ninia resultadu la hetan resultadu di’ak.

Ba Masakre Santa Cruz tuir observasaun monumentu ida harii ona iha Estrada sorin ba tasi ninin Igreija Motael ninian oin maibe karik ida ne’e maka tuir konkursu dezeinu ne’ebe hamosu husi komisaun organizadora iha tinan ruma kotuk ne’ebe atu harii iha Santa cruz ne’e mak muda fali ba Motael ne’e mos seidauk hetan esplikasaun ruma.

“Konkursu dizeinu ne’ebe uluk loke iha Santa cruz ne’eba ne’e foo manan on aba maluk ida I tuir bu’at ne’ebe ulun bo’ot sira dehan sai iha momentu ne’eba katak monumentu ne’e sei halo iha Santa Cruz mas keta muda fali ba motael mos sira seidauk hato’o fali ba ita,’ dehan sobreviventi ida husi massacre santa cruz ne’ebe participa mos iha seminariu ohin iha Salaun Ministeiru Negosiu Estranjeiru Bairo dos kokeirus Dili.

Seminariu ohin ne’e hetan participasaun kmanek tebes husi mate restu 12 de Novembru 1991, joventude ho grupu portuges sira ne’ebe uluk hola parte iha roh Lusitania Expreso.

Hahu tuku 20.00 no daudaun ne’e Cidade dili lakon husi lakan eletricidade ninian no komunidade sira hala’o sunu lilin tuir liuron ninin iha capital nasaun ninian. Iha tuku walu liu minutu rua nolu populasaun balun hakfodak ho tarutu bo'ot rua no balun hahu husu tun sa'e. "sa ida maka akontese." La kleur de'it iha besik terminal bekora ninian tarutu tuituir malu no ahi lakan iha anin leten foin rona ema hakilar dehan, "kembang api, kembang api."

No comments: