Friday 23 November 2012

PARTE III : Konstrusaun Ospitál Referal Baucau Presiza Investigasaun


Tempo Semanal - Dili, 23/11/2012

KONSTRUSAUN Ospitál Referal Baucau oras ne’e daudauk hamosu polémika boot iha públiku nia leet. Tanba, iha kuadru projetu nian hateten, konstrusaun sei remata iha loron 6 Maiu 2012. Maibé, to’o ohin loron konstrusaun ne’e rasik seidauk remata no tuir informasaun ne’ebé Tempo Semanál hetan husi ‘teknik pelaksa’ katak, konstrusaun ne’e foin atinze 50%.

Tuir teknik pelaksa Luis Modesto, falta materiál konstrusaun ne'ebé mak sempre mai tarde no dala ruma to'o fulan tolu mak foin to'o iha fatin konstrusaun. Ne’e duni, mak difikulta tebes serbisu konstrusaun nian. Maibé, agora materializa konstrusaun to'o ona no serbisu hahú la’o fali ona. “Serbisu hahú la’o fali ona. Maibé, bainhira loos mak atu finaliza ami seidauk bele fó data fiksu. Maibé, tuir akordu loron 6 Maiu 2012 tenke remata ona. Maibé, ninia problema mak hanesan ohin ha’u dehan.” esplika ‘teknik pelaksana’ husi nasaun Portugál ne’e.

Hataan ba kestaun ne’e, Deputadu Bankada opozisaun Inácio Moreira hateten, dezde iha II lejizlatura to’o ohin loron Fretilín sempre kestiona katak konstrusaun ospitál Referal Baucau iha problema lubuk ida ne'ebé presiza buka tuir atu rezolve.

Uluk kompañia Koreia nia mak halo maibé prosesu konstrusaun la la’o to’o tinan ida no la iha justifika tanbasá projetu refere la la’o. Tan ne’e ho kbiit Governu nian deside hapara kontratu ho kompañia Koreia hodi entrega fali ba kompañia ENSUL. Maibé, ninia progresu serbisu hanesan de’it.

Kompañia rua ona mak troka malu hodi kaer projetu ne’e. Maibé, ninia kondisaun hanesan de’it no deskonfia iha buat balun ne’ebé la loos “ ha'u hanoin ne’e iha buat balun ne’ebé la la’o loos. Maibé, atu hatene loloos presiza investigasaun husi instituisaun kompetente hanesan PDHJ no KAK atu buka hatene motivu saida mak halo to’o ohin loron konstrusaun ne’e seidauk remata” nia hateten.

Tuir membru deputadu komisaun E katak, ko'alia ba sansaun tenke iha investigasaun ruma, la'ós fó sansaun de’it. Maibé, sansaun ne’e rasik ba kategoria saida hafoin halo investigasaun. Governu presiza rezolve lalais problema ida ne’e, atu nune’e maluk sira iha parte Leste bele mai halo tratamentu iha fatin ne’ebé adekuadu.

Nune’e mós, Presidente Komisaun E Asuntu Infraestrutura Transporte no Komunikasaun, Pedro dos Martires da Costa hateten, durasaun ba projetu ne’e tuir loloos remata ona. Maibé, ho razaun saida mak kompañia rua kaer troka malu ona. Maibé, to’o agora konstrusaun Ospitál Referal Baucau seidauk remata no paradu hela.

Ospitál Referal Baucau ne’e atu hala’o antendementu médiku ba komunidade sira iha parte Leste. Ne’e duni, husu ba Ministériu Saúde atu husu ba kompañia hodi aselera lalais prosesu konstrusaun, se lae bele impede asisténsia medika iha parte Leste no bele halo ema hotu halai mai Dili.

Maski nune’e, Presidente Komisaun E rekoñese katak iha III lejizlatura komisaun infraestrutura seidauk hala’o fiskalizasaun ba iha fatin ne’ebá. Maibé, sira buka atu to’o iha fatin ne’ebá hodi hare no buka hatene razaun saida mak projetu ne’e to’o ohin loron seidauk remata. “Ha’u hanoin kompañia ne’ebé halo kontratu ho Governu maibé la hala’o tuir kontratu ne’ebé iha tenke fó sansaun. Ezemplu, Governu sei la fó tan projetu ou fó black list ba sira nia kompañia, hodi nune’e bele dudu sira atu iha responsabilidade ba buat ne’ebé sira simu liu husi kontratu.” Pedro fó hanoin.

Iha fatin seluk, komunidade Distritu Baucau, Vitor Alves dehan, nia sente triste bainhira hare konstrusaun Ospitál Referal Baucau ne'ebé to'o agora seidauk remata tanba tuir ‘papan projetu ne'ebé mak taka iha fatin konstrusaun katak, konstrusaun ne’e sei ramata iha fulan Maiu tinan ida ne’e. Maibé, realidade ne’ebé hatudu iha terenu mosu oin seluk.

“Ida ne’e hatudu katak, kompañia ne'e ladún iha vontade serbisu no Governu rasik la iha mekanizmu kontrolasaun ne’ebé di’ak para bele kontrola kompañia ninia serbisu.” dehan Vitor Alves hodi taka ninia liafuan. (**)

No comments: